De IJssellinie is vooral bekend door de
Koude Oorlog in de jaren ´50 van de vorige eeuw. Het was een periode van indirecte strijd tussen het
kapitalistische Westen en het
communistische Oosten. Het binnenvallen van de Russen in Nederland werd als een reële dreiging gezien. De IJssellinie moest hiervoor bescherming bieden.
Na de Tweede Wereldoorlog waren de Europese landen sterk verzwakt. Er ontstonden twee nieuwe machtsblokken: het Oosten (Rusland) en het Westen (de VS en andere Westerse staten). De dreiging tussen beide machtsblokken werd in de jaren ´50 steeds sterker. Veel Europese landen voelden de noodzaak voor een goede verdediging te zorgen.
Veldleger
Kort na de Tweede Wereldoorlog gaf Nederland nog veel geld uit aan de strijd in Nederlands-Indië. Financiële middelen om het eigen land te verdedigen, waren beperkt. Daarom werd in eerste instantie besloten een mobiel veldleger aan te stellen, dat strategische punten zou bewaken (plan Leeuw).
Omdat de dreiging toenam, werd in 1952 versneld ingezet op de mogelijkheden voor inundatie (onder water laten lopen) via de IJssellinie. Het idee hiervoor was afkomstig van kapitein Haex, een notulist bij de generale staf van Defensie. In de rivieren bij Nijmegen, Arnhem en Olst werden verplaatsbare stuwen aangebracht. Daarmee kon een gebied van 120 kilometer lang tot kniehoogte onder water worden gezet. Te hoog om doorheen te lopen, te laag om met schepen te bevaren.
Shermantanks
Voor de verdediging van de stuwen koos Defensie voor een voordelig systeem waarbij ze bestaande kazematten gebruikte. Het ging daarbij om ingegraven Shermantanks, die de geallieerden na de Tweede Wereldoorlog hadden achtergelaten en (rivier)kazematten die in de jaren ´30 langs de IJssel en Rijn waren gebouwd.
De werkzaamheden aan en verdediging van de IJssellinie hadden plaats in het grootste geheim. Alleen de burgemeesters van betrokken gemeenten waren op de hoogte. Plaatselijke media kregen een verbod opgelegd te schrijven over de linie. Ook iedereen die had meegeholpen met de bouw van waterwerken en andere objecten hield zijn mond.
Spionage
Hoewel de linie in eigen land dus een groot geheim was, blijkt achteraf dat de Russen vrij nauwkeurig op de hoogte waren van de stand van zaken rond de IJssellinie. Ze maakten spionagefoto´s en brachten het gebied compleet met alle gemeenten in kaart.
Bij een volledige inundatie hadden 200.000 mensen in het gebied rond de IJssellinie moeten evacueren. Inundatie zou ook grote gevolgen hebben gehad voor drinkwatervoorziening, waterhuishouding, vervoer en telefoon- en andere verbindingen.
Cubacrisis
Uiteindelijk is het inundatieplan nooit in werking getreden. Tijdens de Cubacrisis in 1962 is wel alarmfase 1 ingesteld. De sluizen in de Afsluitdijk werden gesloten, waardoor het water in de IJssel steeg. De Russische en Amerikaanse president kwamen snel tot een akkoord. De Russische schepen voor de kust van Cuba maakten rechtsomkeert en de dreiging nam af.
Vanaf 1964 werd de linie verlaten. De IJssellinie werd in 1968 definitief opgeheven.
Mocht u de bunkers van binnen willen bezichtigen dan kunt u het beste op de website van de IJssellinie kijken voor de openingstijden.