Krijt
Het Krijt is een geologisch tijdperk dat duurde van ongeveer 145 tot 66 miljoen jaar geleden. Het is de laatste periode van het era Mesozoïcum, het volgt op het Jura en wordt gevolgd door het Paleogeen, de eerste periode in het Cenozoïcum. Het Krijt was een periode met een relatief warm klimaat en een hoge zeespiegel. In het water leefden tegenwoordig uitgestorven groepen dieren waaronder zeereptielen, ammonieten en rudisten. Op het land leefden diverse soorten dinosauriërs, tegelijkertijd verschenen veel van de moderne groepen zoogdieren en vogels. Onder de planten verschenen de bedektzadigen (bloemdragende planten). Het Krijt werd afgesloten met de laatste grote massa-extinctie uit de aardse geschiedenis, waarbij onder meer de dinosauriërs uitstierven.
Het Krijt was de periode van de dinosaurussen. In deze periode, tijdens het vroege Krijt, ongeveer 120 miljoen jaar geleden, leefde ook de Microraptor. De Microraptor behoorde tot de onderorde van de Sauropoden, de dinosaurussen die op twee poten liepen, zoals de Tyrranosaurus Rex en de Velociraptor. De Microraptor wordt beschouwd als een belangrijke link tussen de dinosaurussen en de vogels.
De "Archaeoraptor"-vervalsing
In 1999 dook in de Verenigde Staten een fossiel op dat illegaal uit China geïmporteerd was. Van 1996 af was uit dat land een hele reeks spectaculaire vondsten van gevederde dinosauriërs bekendgemaakt, naast ontdekkingen van zeer oude vogels. De fossielen maakten aan een groter publiek duidelijk wat de paleontologie al twintig jaar eerder begrepen had: vogels zijn zelf dinosauriërs. De Chinese vogels waren echter nog niet zo heel nauw aan de andere Chinese dinosauriërs verwant. Er ontbrak in 1999 een aansprekende soort die als missing link kon dienen tussen dieren die op de grond leefden en vormen die het luchtruim konden kiezen, een Chinese versie van de Duitse Archaeopteryx. Het nieuwe fossiel nu, leek precies in deze behoefte te voorzien. Het toonde een dier met de vleugels van een vogel, zelfs van een tamelijk geavanceerd type, en de achterkant inclusief lange benige staart van een dromaeosauride, een lid van een groep dinosauriërs die buiten de vogels stond. Het specimen werd met veel publiciteit door National Geographic geopenbaard onder de voorlopige niet-officiële naam "Archaeoraptor".
Op dat moment echter was er bij de paleontologen die het stuk ter bestudering hadden gekregen al grote twijfel gerezen over de authenticiteit ervan. Röntgenfoto's hadden reeds aangetoond dat het om een vervalsing ging, in die zin dat de fossielenhandelaren om de waarde van het specimen te vergroten verschillende fossielen hadden samengevoegd tot één completer geheel. Men had eerst de hoop dat de schade beperkt zou blijven als mocht blijken dat de verschillende delen althans van dezelfde soort afkomstig zouden zijn, wat de handelswaarde van het stuk zou verminderen maar aan de wetenschappelijke waarde van de ontdekking nauwelijks afbreuk doen. Eind 1999 echter kwam vanuit China echter het kwade bericht dat het fossiel niet alleen een combinatie van een vogel met een dromaeosauride leek maar er werkelijk een was. Een vervalsing dus.
National Geographic zag zich gedwongen toe te geven dat men voor de gek gehouden was. De affaire leverde een grote rel op en dit schiep algemeen de indruk dat er géén missing link gevonden was. Achteraf bleek dat maar ten dele waar. Het verhaal zou een goede afloop krijgen. Wat de dromaeosauride zo geschikt maakte om met een vogel verenigd te worden, was zijn kleine omvang. Zo'n kleine vorm was er uit de groep niet bekend en de achterkant van "Archaeoraptor" bleek zo een belangrijke ontdekking op zichzelf op te leveren: een de wetenschap nog onbekende soort.
Microraptor
In december 2000 werd als eerste de soort Microraptor zhaoianus benoemd en beschreven. De geslachtsnaam is een samentrekking van het Klassiek Griekse μικρός, mikros, "klein", en het Latijnse raptor, "rover".
Het holotype (het exemplaar dat is gebruikt voor de beschrijving), werd ontdekt in de provincie Liaoning in lagen van de Jiufotangformatie, waarvan de datering onzeker is maar die vermoedelijk stammen uit het middelste Aptien, ongeveer 120 miljoen jaar oud. Het bestaat niet alleen uit de achterkant van "Archaeoraptor" want Xu slaagde er via zijn connecties bij de fossielenhandel in het stuk compleet te maken. Het toont zo een vrijwel volledig skelet. Het opmerkelijke daarvan is dat de ware voorkant van Microraptor ook vleugels bezit. Hiermee is Microraptor weliswaar geen vroege vogel maar een nog veel belangwekkender ontdekking: een vliegende dromaeosauride.
In de formatie zijn tot 2010 zo’n 300 exemplaren van Microraptor zhaoianus gevonden, waarvan het overgrote deel nog op een beschrijving wacht. Microraptor als zodanig is echter ook nog zeer weinig beschreven. Het benoemende artikel had de vorm van een ingezonden brief in het tijdschrift Nature en latere publicaties richtten zich meestal sterk op bepaalde deelaspecten van de anatomie.
In 2003 werd de een tweede soort beschreven Microraptor gui. Deze soort onderscheidt zich vooral van M. zhaoianus in de grootte; hij is ongeveer acht keer zo zwaar. De Chinese onderzoekers namen aan dat het holotype van M. zhaoianus een volwassen dier betrof. Volgens de meeste westerse geleerden gaat het echter om een onvolgroeid dier. Dat maakt het mogelijk dat M. gui slechts de volwassen vorm vertegenwoordigt van M. zhaoianus.
Uit een aantal goed geconserveerde fossielen beek dat Microraptor in het bezit was van lange penveren aan de kuit en de middenvoet.
Algemene bouw en grootte
Bij het bepalen van de grootte van Microraptor duikt het probleem weer op of het holotype een jong is of een volwassen dier. In het laatste geval is het een van de kleinste dinosauriërsoorten buiten de vogels want het typespecimen heeft een geschatte totale lichaamslengte van maar tweeënveertig centimeter wat een gewicht impliceert van ongeveer honderddertig gram. Meer typische individuen hebben een lengte van zo'n zeventig centimeter, met een geschat gewicht van zo’n zeshonderd gram, hun vleugelspanwijdte op vijfenzeventig centimeter. Exemplaren met een lengte tot negentig centimeter zijn bekend; hun gewicht zal rond de 1,2 kilogram hebben gelegen.
Microraptor heeft de algemene bouw van de Dromaeosauridae: een langwerpige kop, een matig lange S-vormige hals, een gedrongen romp met een naar achteren gericht schaambeen, een smalle lange stijve staart, grote armen, lange achterpoten en een opgetrokken tweede teen met sikkelklauw. Microraptor heeft ook meer eigen kenmerken: een kleine omvang, een kortere en spitse kop, een zeer lange staart en achterpoten. De hoedanigheden van het verenkleed zijn moeilijk te vergelijken daar dit bij de meeste dromaeosauriden niet bewaard is gebleven.
Vermogen tot vliegen
Het bijzondere van Microraptor is dat hij een verenkleed heeft. Van eerdere vondsten, zoals Sinosauropteryx en Caudipteryx wordt verondersteld dat zij die ook al hadden, maar het unieke aan deze exemplaren is het feit dat er lange veren zitten op zowel de voor- en achterpoten. In de pers leidde dit tot berichten over een wezen met vier vleugels.
De veren zijn zo ontwikkeld dat men kan aannemen dat dit dier minstens in staat was tot zweefvluchten, zij het wellicht niet echt tot vliegen. De veren waren asymmetrisch, wat op een vliegfunctie wijst; de achtervleugels mede in aanmerking nemend was de vleugelbelasting laag genoeg om een zweefvlucht mogelijk te maken. De grote vraag is of een slagvlucht mogelijk was; de armen, hoewel door krachtige borstspieren aangedreven, waren daar misschien net iets te kort voor. De veronderstelling is geuit dat ook de benen op en neer konden slaan; het probleem hierbij is dat de cilindervormige heupkop van theropoden zo'n beweging onmogelijk lijkt te maken. In ieder geval is nog nooit eerder buiten de klade Aves, de groep die bestaat uit alle afstammelingen van de gezamenlijke voorouder van Archaeopteryx en een willekeurige moderne vogel, een dinosauriër gevonden die het echte vliegvermogen zo dicht benadert. Er bestaat echter ook de zeer omstreden mogelijkheid dat Microraptor zelf lid is van die groep. Is dat inderdaad zo, dan is ook een soort als Velociraptor vermoedelijk een vogel die het vermogen tot vliegen verloren had. Is het niet zo, dan vormt Microraptor in ieder geval een sterke aanwijzing dat het vermogen tot vliegen een veel primitievere eigenschap is dan de meeste paleontologen tot nu toe durfden aan te nemen en dat misschien alle Maniraptora van een vliegende voorouder afstammen die geen vogel was.
Microraptor gui zou volgens sommigen door zijn achtervleugels nauwelijks in staat geweest zijn om op de grond te lopen, maar wel een efficiënte glijder geweest zijn met een glijhoek van 13,7°. Dit zou dan de hypothese bevestigen dat de eerste vogels, verwant aan deze soort, vanuit de bomen hun vermogen tot vliegen ontwikkelden en niet vanaf de grond.
(Bron: Wikipedia)
Zwart
Door de fossiele resten van het verenkleed van de Microraptor te vergelijken met de veren van moderne vogels konden onderzoeker achterhalen hoe het er ongeveer uit moet hebben gezien. Het onderzoek is zeker geen overbodige luxe: de Microraptor wordt omringd door vragen. Zo bleef lang onduidelijk of de staartveren en de veren op de poten nu meer voor versiering of echt om te vliegen bedoeld waren. Uit het onderzoek blijkt dat de Microraptor zwart was. Maar het dier had ook wel wat kleur: zijn veren waren iriserend. Wanneer er licht opviel, waren allerlei kleuren te zien. Voor zover we nu weten is het fossiel van de Microraptor het oudste fossiel met deze regenboogkleurige veren. Vogels met iriserende veren komen nog steeds voor. Duiven hebben bijvoorbeeld iriserende veren in hun hals. De kleuren zijn vandaag de dag vooral bedoeld om een partner aan te trekken. En het is aannemelijk dat ook de Microraptor zijn kleuren daarvoor gebruikte. Het bewijs dat Microraptor grotendeels iriserend was, suggereert dat veren al heel vroeg in de evolutie van vogels, al belangrijk waren om met te pronken. Ook de staartveren van het dier lijken vooral bedoeld te zijn om partners te versieren.
(Bron: Scientias.nl, 9 maart 2012)
De cache
Arnhem had al veel caches, maar slechts één T5. Het werd dus hoog tijd voor een tweede. En omdat Arnhem redelijk ver boven zeeniveau ligt was een onderwater geen optie. Het moest dus een klimcache worden. Na enige tijd zoeken vond ik een geschikte boom. In die boom ligt op circa 16 meter hoogte een ammobox die ruimte biedt voor voldoende goodies, travelbugs en geocoins. Het is niet uitgesloten dat Microraptor nog hoger de boom in zal klimmen.
Microraptor zat waarschijnlijk graag in bomen, waar hij een goed overzicht had. Een fraaie video van een Microraptor die zijn prooi achtervolgt in een boom is te vinden op http://www.youtube.com/watch?v=9IloHa4X3C4.
Deze cache is voor de verandering nu eens niet gemakkelijk te doen met een ladder (wagen) want hij ligt namelijk in het bos, maar niets is natuurlijk onmogelijk. Het logboek zal (uiteraard) regelmatig worden gecontroleerd en er moet een fysieke log in het logboek zijn wil de virtuele blijven bestaan. Maar eigenlijk spreekt dat vanzelf. Iedereen die geen pen bij zich heeft of anderszins niet heeft kunnen loggen terwijl hij wel echt boven is geweest mag mij natuurlijk overtuigen de log niet te verwijderen. Kortom: "kom maar op met de smoezen".
Oh ja, ken je grenzen. Een DNF (did not find) is beter dan een DNS (did not survive) ;-).
De cache is tevens een TB Penthouse, een TB Hotel op grote hoogte. Trackables kunnen hier even uitrusten van hun vaak lange reis en genieten van de rust en het uitzicht. Even geen foto’s, logs of andere drukte. Niemand die hen uit alle macht wil discoveren of grabben (of wil bevrijden ;-)) . Neem je er één of meer mee, stop dan bij voorkeur hetzelfde aantal weer terug. Anders wordt wel erg rustig hier …
(Het bos is niet toegankelijk tussen zonsondergang en zonsopgang. Maar het zou ook niet echt handig zijn om deze cache in het donker te doen).
Happy caching !
Marrakesj
Met dank aan Daredevil, Nu even niet, Bongogirl, Drakenjog, Van dermmeer, Geowebbie en prinses Lillifee voor het helpen plaatsen van deze cache.
P.S. Degenen die ook wel eens extreme willen cachen maar daarvoor niet de middelen hebben, kunnen natuurlijk altijd even contact opnemen. Als ik tijd heb wil ik graag behulpzaam zijn.