Fietsen vanuit Ermelo Door 3 steden
-
Difficulty:
-
-
Terrain:
-
Size: 
(small)
Please note Use of geocaching.com services is subject to the terms and conditions
in our disclaimer.
Deze serie caches is gemaakt voor fietsers die er een dag(deel) op uit willen trekken om te genieten van de natuur rond Ermelo. Iedere tocht heeft een eigen thema. De lengte van de tocht(en) is 50+ kilometer.
Parkeren kan op bovenstaand coordinaat. Deze tocht is ongeveer 65km lang.
WP A coordinaten aangepast op 14-10-12 verder blijft alles het zelfde.
Voor alle caches van de Fietsen vanuit Ermelo serie geldt:
Wilt u vanwege afspraken met Natuurmonumenten en de gemeente Ermelo zich aan deze regels houden, anders zal de cache bij klachten off line gaan.
Ze zijn toegankelijk van zonsopkomst tot zonsondergang.
Blijf ten alle tijden op wegen en paden. Voor de eindcache kan het zijn dat u iets van het pad af moet (nooit meer dan 2m).
Maak geen gebruik van vuur (in welke vorm dan ook) in de natuur.
Laat al het leven heel en laat het staan waar het staat.
Neem verpakkingsmiddelen van etens- en drinkenswaren weer mee (of gooi ze weg in een afvalbak).
Pas op voor teken, ze kunnen de ziekte lyme overbrengen.
Op de veluwe kan de satalietontvangst slecht zijn,zo ook hier in de bossen. neem de hint mee.
In de omgeving van Ermelo liggen 3 steden namelijk Staverden, Harderwijk en Elburg met deze tocht komt u door alle 3. In de steden komt u door het oude centrum, alwaar u zelf kunt genieten van het gevoel welke oude binnensteden nu eenmaal geven. Neem de tijd om al het moois van de oude binnensteden zelf te ontdekken. Elburg en Harderwijk waren ooit Hanzesteden.
Stadsrechten:
Vanaf het jaar 1000 werden privileges door landsheren aan nederzettingen verstrekt (stadsrechten). Het ging hier om voorrechten en autonomie, bijvoorbeeld met betrekking op de rechtspraak of het houden van markten. Het verkrijgen van stadsrechten kon op grofweg twee manier gebeuren:
Het initiatief kon liggen bij de plaatselijke heer, die, een privilege te koop aanbood. In de 16e eeuw, het einde van de traditionele stadsrechten in de Lage Landen, is dit een veelvoorkomend fenomeen.
Het initiatief kon liggen bij de nederzettingen zelf, deze boden de heer hoge geldbedragen in ruil voor bepaalde rechten.
Naarmate meer steden stadsrechten verkregen ontstond er een streven naar uniformiteit door de grote hoeveelheid afwijkende rechten die waren verleend. Nieuwe steden krijgen het 'rechtspakket' van een oudere stad toegewezen of, dat de rechten omgeschreven werden naar dat van een andere stad. Wanneer in een dochterstad juridische onenigheid ontstond, ging men op "stedenvaart" naar de moederstad om daar uitleg van het recht te vragen.
Staverden
Staverden verkreeg in 1298 stadsrechten, maar heeft zich nooit tot daadwerkelijke stad ontwikkeld. Toch is het daarmee de kleinste plaats met stadsrechten van de Benelux en één van de kleinste in de hele wereld. Graaf Reinald I van Gelre bouwde rond 1300 het kasteel en een aantal huizen. Het was zijn bedoeling om Staverden uit te laten groeien tot een stad. Het is echter nooit meer geworden dan een kasteel met wat boerderijen.
Het kasteel werd door de hertogen van Gelre gebruikt als jachtslot. Sinds 1400 woonden er leenmannen op Staverden, die het kasteel voor de graaf moesten bewaren en verdedigen. In 1400 wordt Geadert van Staverden als leenman van Kasteel Staverden genoemd. Zij hadden ook de verplichting om witte pauwen te houden. Met de veren van deze pauwen werden de helmen van de graaf versierd. Daarom wordt Kasteel Staverden ook wel de 'Witte Pauwenburcht' genoemd. Nog steeds zijn er witte pauwen op Staverden, maar de veren gebruikt men niet meer voor de helmen. Ze worden nu ieder jaar aangeboden aan de commissaris van de koningin in Gelderland.
Harderwijk
Harderwijk werd op woensdag 11 juni 1231 een echte stad. Graaf Otto II (1215-1271) gaf namelijk op die datum de nederzetting Herderewich stadsrechten. In de oorkonde van de graaf wordt het als volgt beschreven: 'Wij brengen daarom ter kennis van het nageslacht, door het getuigenis dezer acte, dat ik Otto, Graaf van Gelre en Zutphen, heb verleend aan de gemeenschap binnen Herderewich en aan de inwoners, die daarin verblijf houden en later zullen verblijven, een jaar- en weekmarkt, en alle mogelijke vrijheid zowel als de ongeschondenheid van haar bezit.' Deze oorkonde ligt in het archief in Harderwijk.
Harderwijk bouwde zowel aan de land- als aan de zeezijde stadsmuren. Allereerst boden ze bescherming tegen vijanden en later ook tegen de zee. In de muren kwamen in de loop van de tijd vijf stadspoorten. De Smeepoort, de Luttekepoort en de Grote Poort waren de landpoorten. De Lagebruggepoort - later Vischpoort genoemd - en de Hogebruggepoort of Waterpoort de zeepoorten.
De graaf vroeg in de oorkonde een tegenprestatie van de inwoners van Harderwijk: 'En, wanneer ik aldaar gekomen ben voor een verblijf van een, twee of drie nachten, zullen zij, zonder enige prijs, het hooi en stro dat zij hebben, voor mijn paarden en die mijner erfgenamen en van hen die met mij of mijn erfgenamen zijn meegekomen, overgeven.'
Harderwijk mocht voortaan dus ook zelf rechtspreken. De rechtspraak was in handen van het stadsbestuur en zat heel anders in elkaar dan nu. In het kort kwam het middeleeuwse strafrecht erop neer dat iemand die verdacht werd van een misdrijf zelf moest bewijzen onschuldig te zijn.
De straffen waren anders dan nu, maar zeker niet onredelijk. Ernstige misdrijven als moord en doodslag werden soms met de dood bestraft. In Nederland is de doodstraf inmiddels al lang afgeschaft. Als het om een diefstalletje ging moest je bijvoorbeeld tien stenen voor de stadsmuur leveren. Je droeg dan letterlijk een steentje bij. Een ernstiger misdrijf kon worden bestraft met de plicht een bedevaart te maken naar Keulen, Aken of Kevelaer; in zware gevallen zelfs naar Rome of Jeruzalem. Je moest wel een bewijs mee terugnemen dat je er ook inderdaad was geweest. Er waren ook andere straffen. Je kon bijvoorbeeld uit de stad worden verbannen. Of je werd aan de schandpaal vastgebonden. Zo'n paal werd ook wel een kaak genoemd: je werd aan de kaak gesteld. Lijfstraffen als geseling werden vaak afgekocht en dus omgezet in boetes. Dat betekent dat arme drommels feitelijk zwaarder werden gestraft dan mensen met geld.
Lopend over de markt op het kloosterplein voel je de eeuwenoude geschiedenis van dit sfeervolle plaatsje aan de oude Zuiderzee. Harderwijk bezit een rijke “markt” erfenis. De gehele historie van Harderwijk ligt besloten binnen de stadsmuren, waarvan gedeelten zoals de markt, de Visch- en de Smeepoort nog altijd fier overeind staan.
Al vanaf de vroege Middeleeuwen werd hier flink gehandeld. De handelslui die hun zaken deden nabij het agrarisch centrum Selhorst ontvingen daarmee erkenning en stimulans tegelijk. Dit gaf een enorme impuls en daar Harderwijk al aan een goede vaarverbinding was gelegen kon de handel enkel maar enorm toenemen.
Harderwijk groeide uit van agrarische nederzetting tot een grote Hollandse handelsplaats, die zelfs prominent lid was van het Hanze-verbond. Bovendien was er rond 1500 de belangrijke vismarkt aan de Zuiderzee te vinden. In 1584 kreeg Harderwijk zelfs de provinciale munt van Gelre binnen haar muren.
Met de komst van het koloniaal werfdepot in 1844 veranderde Harderwijk in een garnizoenstad. De vijf kazernes die daarna nog in de stad kwamen werden de thuisbasis voor vele militairen.
Wist u trouwens dat welbekende geleerden zoals Linnaeus en Boerhaave hier in deze universiteitsstad hebben gestudeerd? Van 1647 tot 1811 was Harderwijk een universiteitsstad.
Elburg
Ooit was Elburg een vissers- en handelsplaatsje dat rechtstreeks op de Zuiderzee uitkeek. Na eeuwenlang te kampen hebben gehad met overstromingen werd, na de tweede Sint Marcellusvloed (1362) en de watervloed van 1367 het besluit genomen dat Elburg moest worden verplaatst. Willem van Gulick, de toenmalige hertog van Gelre, gaf zijn rentmeester Arent Thoe Boecop de volgende opdracht:
"Wij willen dat sy onze stat versetten sullen op een andere stede."
Dit plan kon worden uitgevoerd dankzij de welvaart die Elburg als Hanzestad in die tijd kende. Arend Thoe Boecop bouwde in vier jaar tijd (1392-1396) een stad met een rechthoekige plattegrond, waarin de straten planmatig werden aangelegd. Deze planmatigheid, met recht op elkaar staande straten, was een gevolg dat de stad op de tekentafel werd ontworpen. Na de bouw van de nieuwe stad stond het kerkgebouw nog altijd op de oude plaats buiten de nieuwe stadsmuren. Pas in 1397 gaf de bisschop zijn goedkeuring om de huidige Grote of Sint-Nicolaaskerk binnen het nieuwe stadje te herbouwen. Op dat moment was er nog een plaats in de hoek vrij en dus is Elburg een van de weinige oude steden waar de kerk niet centraal maar aan de rand staat. De bouw van deze oorspronkelijk rooms-katholieke kerk en na de hervorming van eind 16e eeuw protestants geworden kerk gebeurde nogal overhaast, want al na vijftig jaar moest de kerk gerenoveerd worden. De puntige torenspits die ooit op de kerk stond, brandde in 1693 na een blikseminslag volledig af, waardoor nu alleen nog maar de hoekige bovenbouw zichtbaar én beklimbaar is.
Elburg werd eind 14e eeuw niet alleen verplaatst, maar ook maakte men er een vesting van met grachten, muren en een aantal verdedigingstorens. In de 19e eeuw werd een groot deel van de vesting geslecht om ruimte te maken voor nieuwe behuizing van de groeiende bevolking. Een van de grachten en de Vischpoort (waarin nu het Visserijmuseum is ondergebracht) zijn nog altijd intact. Het stratenpatroon van Elburg dateert grotendeels uit de 14e eeuw. Elburg is naast Hanzestad ook vestingstad.
Vischpoort
De voormalige Zuiderzeestad Elburg heeft een kleine haven in de nabijheid de Vischpoort. Deze poort werd onder de naam Visscherstoren als gesloten verdedigingswerk gebouwd, maar werd in 1592 omgebouwd tot de huidige open poorttoren. In 1992 werden er opnieuw poortdeuren in aangebracht. In de Jufferenstraat staat met een neoclassicistisch bakstenen poortje de voormalige, in 1854 door de Joodse gemeenschap gebouwde synagoge. Ze werd gebouwd op de fundamenten van het huis van graaf Hendrik van den Bergh. Het gebouw, dat na de Tweede wereldoorlog niet meer in gebruik kwam als godshuis, is nu onder de naam Sjoel Elburg een museum dat herinnert aan de Joodse gemeenschap van de stad en van Nederland.
Het Munthuis van Elburg is gevestigd in de Vischpoortstraat. Langs de stadsmuur nabij de haven ligt de oudste nog werkende touwbaan van Nederland. In de Schapesteeg staat het in gotische stijl gebouwde Arent Thoe Boecophuis. Dit gebouw had de rentmeester voor zijn opdrachtgever de hertog van Gelre laten bouwen, die het op zijn beurt aan de rentmeester schonk. Diens kinderen verkochten het in 1401 aan de stad Elburg. Vanaf 1401 tot 1954 was er het stadhuis van Elburg gevestigd. In de Zuiderwalstraat bevindt zich achter een groene houten deur de kloostertuin van het uit de 15e eeuw stammende voormalige Agnietenklooster. Hier was na 1954 het gemeentehuis gevestigd en thans herbergt het Museum Elburg. De voormalige refter van het klooster doet nog steeds dienst als raad- en trouwzaal.
Vanuit de kerk gezien is het eerste huis aan de rechterkant in deze straat een gildehuis, dat in 1585 een weeshuis werd. Aan het einde van de 18e eeuw werd er een Latijnse school gevestigd. Nu is het een kerkelijk centrum van de Nederlandse Hervormde Kerk. Boven de deur staat in een cartouche een gedichtje van Vondel, de vertaling is:
"Richt uw geest op de studiën en al wat schoon en eerbaar is."
Ga van WP naar WP, de weg die u volgt maakt niet uit. Ga zoveel mogelijk over fietspaden dat is rustiger en u komt door mooie gebieden.
Parkeren kunt u op 1 van de 2 kleine parkeerplaatsen langs de Leuvenumseweg (bovenstaand coordinaat)de lengte van de tocht is ongeveer 65km.
We zouden het leuk vinden als u foto's plaatst bij uw log van de plek die u het mooist vond tijdens deze tocht.
Additional Hints
(Decrypt)
Annfg obbz baqre grtry.