Het Ruiten-Aa-kanaal is ontstaan op initiatief van de Vereniging ter bevordering van de kanalisatie van Westerwolde opgericht door Boelo Luijtjens Tijdens. Deze vereniging had als doel om de wateroverlast waarmee Westerwolde kampte ten gevolge van de vervening van het Bourtangerveen te bestrijden. Deze vereniging liet ing. A.J.H Bauer een plan maken waar het Ruiten-Aa-kanaal deel van uitmaakte. Het verscheen in 1893. Dit plan werd met enige aanpassingen ten uitvoer gebracht. Het Ruiten-Aa-kanaal kwam in 1920 gereed. Het had tevens een zijtak naar Bourtange en was voorzien van acht sluizen.
De scheepvaart op het kanaal ondersteunde de ontginning van de heide- en veengebieden van Westerwolde. Er werd kunstmest en Dollardslib aangevoerd en de landbouwproducten als Aardappelen konden van worden afgevoerd en eventueel naar de aan het kanaal gelegen aardappelmeelfabriek Westerwolde in Veelerveen worden gebracht.
Na de Tweede Wereldoorlog verloor het kanaal zijn belang voor de beroepsvaart en werd het voor de scheepvaart afgesloten en de tak naar Bourtange gedempt. In de jaren negentig van de twintigste werd in het belang van de toeristische ontwikkeling van Westerwolde het kanaal weer geopend. Het kanaal werd voorzien van zelfbedieningsluizen en -bruggen. De tak naar Bourtange werd opnieuw gegraven.