Kanaal Gent-Terneuzen
Het Kanaal van Gent naar Terneuzen is een kanaal dat de stad Gent in België verbindt met de Westerschelde, waardoor de stad dus een rechtstreekse verbinding met de Noordzee heeft. Het kanaal mondt uit in Terneuzen, op enkele honderden meters van de Westerscheldetunnel.Het kanaal loopt door drie gemeenten, namelijk Gent en Zelzate in België en de Nederlandse gemeente Terneuzen.Het kanaal is van levensbelang voor de Gentse economie. Het verbindt de haven van Gent, de derde grootste haven van België (na Antwerpen en Brugge-Zeebrugge), met de zee.
Geschiedenis
In 1823 besliste Koning Willem I (toen België nog deel uitmaakte van het Verenigd Koninkrijk der Nederlanden) om de Sassevaart te verlengen naar Terneuzen. Het traject liep van Gent naar Sas van Gent, voornamelijk in de oude bedding van de Sassevaart. Van Sas van Gent naar Terneuzen liep de vaart door een schorrengebied (De Braeckmaninham, Sassegat en Axelse Gat). In Terneuzen werden twee sluizen gebouwd. Eén van 8 meter en één van 12 meter breed.
Vier jaar later opende Pieter van Doorn, gouverneur van Oost-Vlaanderen het kanaal namens de koning:
op het canaal van Neuzen op Gent, geopend den XVIII November 1827, voeren er weer zeeschepen.
De afmetingen waren toen 4,5 meter diep tot Sas van Gent en 2,5 meter diep tot Gent. De breedte van het kanaal was op de bodem 10 meter en op waterspiegelniveau 24 meter. Ter gelegenheid van de opening waren er festiviteiten in Terneuzen, Sas van Gent en Gent, en in Gent bovendien een kosteloze broodbedeling voor de armen. Herdenkingsmedailles in goud, zilver en brons werden geslagen, de "Kraker".
Tussen 1830 en 1841 was er geen vaart door het kanaal van Gent naar Terneuzen, aangezien Nederland de Westerschelde had afgezet na de onafhankelijkheid van België. Ter hoogte van Zelzate plaatste de Belgische generaal Niellon palen in het water om te voorkomen dat Nederlandse schepen Gent zouden bereiken. Het kanaal verzandde. Pas in 1841, nadat de vaart terug was uitgebaggerd, ontstond weer scheepvaart langs het kanaal.
Vanaf 1870 werd het kanaal van Gent naar Terneuzen verdiept en verbreed. Hinderlijke bochten zoals in Langerbrugge, Rieme, Rodenhuize en Zelzate werden weggewerkt. Ook werd het kanaal verlegd via een nieuwe kanaalarm bij Zelzate. Diverse bruggen op het Belgisch grondgebied werden eveneens herbouwd. De werken op het Belgisch grondgebied waren klaar in 1881.
In Nederland werd in 1881 begonnen met de verbreding en verdieping van het kanaal. In Sas van Gent werd een derde kanaalarm gegraven met een nieuwe sluis, die werd afgewerkt op 1 september 1885. Het kanaal was op dat moment 6,5 meter diep, 17 meter breed op de bodem en 68 meter breed aan de waterspiegel.
In het Nederlands-Belgisch traktaat van 20 juni 1960 werden opnieuw afspraken gemaakt ten aanzien van verbreding en verdieping van het kanaal. Een deel van het dorp Sluiskil zou hierbij plaatsmaken voor het kanaal. In 1963 werden twee nieuwe sluizen in Terneuzen gegraven; één voor de binnenvaart en één voor de zeevaart. De oude sluis bij Sas van Gent werd gedempt en maakte plaats voor de oprit van de nieuwe brug en het Keizer Karelplein. Op 19 december 1968 werd het vernieuwde kanaal in gebruik genomen door koningin Juliana en koning Boudewijn. In het gezelschap van een delegatie van ambtenaren en bedrijven die aan de bouw hadden meegewerkt, voeren zij mee op de Prinses Margriet van de Provinciale Stoombootdiensten in Zeeland, die voor deze openingshandeling het kanaal af voer.
Infrastructuur
Van de vijf gebouwde sluizen in Terneuzen zijn er drie over: de Westsluis 1968), de Middensluis (de oorspronkelijke Zeevaartsluis geopend in 1910 en gerenoveerd in 1986) en de Oostsluis (1968).
Op het Belgische gedeelte van het kanaal zijn er twee veerdiensten, in Terdonk en in Langerbrugge, die zowel door voetgangers, fietsers en wagens kunnen gebruikt worden. Op het Nederlandse gedeelte vaart een veerdienst voor voetgangers en fietsers in Sluiskil. De meest noordelijke brug over het kanaal in Gent is de Meulestedebrug. De volgende 12 kilometer naar het noorden kan het kanaal enkel overgestoken worden via de veerdiensten van Terdonk en Langerbrugge. Daarna zijn er in Zelzate twee oeververbinden, namelijk de Zelzatetunnel, waarmee de snelweg A11/E34 onder het kanaal duikt en iets noordelijker de brug op de R4/Kanaalstraat, die de twee grote dorpsdelen van Zelzate verbindt.
Het kanaal Gent-Terneuzen is vandaag overal ongeveer 200 m breed, heeft een totale lengte van ongeveer 32 km en is toegankelijk voor schepen tot 125.000 ton. De maximale afmetingen van zeeschepen bedraagt 265 * 34 * 12,50 meter.
Plannen
Verscheidene grote infrastructuurwerken worden gepland rond het kanaal. Zo droomt de Gentse haven van een grotere sluis in Terneuzen. Er zijn ook plannen om de R4 rond Gent te sluiten via de Sifferverbinding (een tunnel onder het Sifferdok). Concreter is het plan om in Sluiskil de N61 via een tunnel onder het kanaal te leiden. Aangezien Gent pleit voor een grotere diepgang van het kanaal zou Vlaanderen de meerkosten van een diepere tunnel op zich nemen.
Plaatsen langs het kanaal
In de driegemeenten Gent, Zelzate en Terneuzen liggen de volgende plaatsen langs of nabij het kanaal:
in België
Gent, Wondelgem, Meulestede, Oostakker, Langerbrugge, Desteldonk, Rodenhuize, Doornzele, Terdonk, Rieme, Zelzate
in Nederland
Sas van Gent, Westdorpe, Sluiskil, Terneuzen
Roeien
Op het kanaal vond van 1888 tot 1953 de Regatta van Terdonk of May Regatta plaats, een internationale topwedstrijd roeien, georganiseerd door de Koninklijke Roeivereniging Club Gent en de Koninklijke Roeivereniging Sport Gent . Tijdens de wereldtentoonstelling van 1913 in Gent werd de jaarlijkse wedstrijd uitgebreid naar de Europese kampioenschappen roeien. Door het economische succes van het kanaal werd roeien steeds moeilijker en werd deze sportactiviteit vanaf 1954 ondergebracht naar de Watersportbaan van Gent.