[PL]
Słup ze Zbrucza:
W sierpniu 1848 r. w Liczkowicach na Podolu (dzisiejsza Ukraina), w korycie rzeki Zbrucz odnaleziono kamienną rzeźbę. Znalazła się ona tam wskutek podcięcia przez rzekę skarpy, w której była zakopana. Rzeźba została wydobyta z rzeki i w 1851 r. została przewieziona do Krakowa, gdzie znajduje się do dziś.
Rzeźba wykonana jest z wapienia, ma postać czworobocznego słupa o wysokości 257 cm i szerokości ok 30 cm. Na każdym z boków znajdują się wyrzeźbione postaci. W pionie wyróżniają się 3 poziomy. W najwyższym znajdują się 4 duże postaci - 2 męskie i 2 żeńskie z różnymi atrybutami. Tą sferę interpretuje się jako przedstawienie niebiańskiego świata bogów. W środkowej części znajdują się niewielkie 4 postaci - również 2 męskie 2 żeńskie. Ta sfera interpretowana jest jako ziemski świat ludzi. W dolnej części słupa znajduje się trójgłowa postać podtrzymująca środkową sferę, a interpretowana jako świat podziemny zmarłych. Na słupie wyrzeźbionych jest jeszcze kilka innych detali - np. niewielka postać ludzka nad ramieniem jednej z kobiet środkowego poziomu (dziecko?) czy koło szprychowe w tylnej części dolnego poziomu (znak solarny). Nie jest znana pierwotna wysokość słupa, nie wiadomo też, czy w najniższej części nie znajdowała się jeszcze jakaś postać lub symbol - podczas wydobywania końmi rzeźby z dna Zbrucza, jej podstawa uległa odłamaniu.
Powszechnie słup ten uznawany jest za słowiański posąg kultowy wyobrażający model świata i datowany jest na IX/X wiek. W pobliżu miejsca jego znalezienia znajduje się góra Bogit, na której odnaleziono przypuszczalne miejsce jego pierwotnej lokalizacji. Miejsce jego odnalezienia świadczy o tym, ze został on celowo ukryty, być może w trakcie akcji chrystianizacyjnej, gdy podobne obiekty kultowe były niszczone. Szczegółowe badania posągu wykazały, że niegdyś był on pokryty barwnikiem, oraz był osłonięty przed działaniem deszczu.
Jest wiele teorii na temat kogo przedstawiają wizerunki na słupie. Najczęściej powtarzają się wersje, ze męska postać z szablą i koniem to Perun (bóg gromowładny), żeńska z rogiem to Mokosz (Matka Ziemia) zaś trójgłowa w dolnym poziomie to Weles (pan zmarłych).
Wiele zamieszania powstało wokół nazwy tego posągu. Zaraz po jego odkryciu mylnie skojarzono go z opisem kronikarza Saxo Grammaticusa, który wspominał o czterotwarzowym bogu słowiańskim nazywając go "Zuantewith", co z kolei błędnie odczytano jako "Światowid", czyli "ten, który widzi świat". Dziś już wiadomo, ze poprawna nazwa tego boga winna brzmieć "Świętowit" czyli "święty pan", jednak i tak nie ma on nic wspólnego ze slupem ze Zbrucza, który wyobraża wielu bogów, a nie jednego. Niemniej nazwa "Światowid", choć kompletnie błędna, na trwale przylgnęła do tego obiektu.
Obecnie oryginalny slup ze Zbrucza można oglądać w muzeum archeologicznym w Krakowie. Wejście do muzeum znajduje się przy współrzędnych N50 03.473 E19 56.130. Muzeum czynne jest:
Pn, Wt, Sr: 9.00 - 14.00
Cz: 14.00 - 18.00
Pt, Nie: 10.00 - 14.00
So: nieczynne
W niedziele wstęp jest bezpłatny.
Etap 1:
Współrzędne prowadzą do kopii słupa zbruczańskiego stojącego nieopodal Wawelu. Do rzeźby przymocowana jest mała, metalowa tabliczka, a na niej widnieje data.
Pierwszą cyfrę tej daty nazwij A.
Ostatnią cyfrę z daty nazwij B.
Ilość WSZYSTKICH nóg wyrzeźbionych po stronie, gdzie znajduje się tabliczka, nazwij C.
Ilość WSZYSTKICH nóg wyrzeźbionych po przeciwnej stronie słupa nazwij D.
Skrytka finałowa:
Skrytka znajduje się przy współrzędnych:
N 50° 03.(D-C+A) (B-A) (B-C) E 019° 56.(B-D) A (B-C)
Pojemnik zawiera logbook i ołówek.
Informacja dla osób niepełnosprawnych:
Pierwszy etap nie jest dostępny dla osób na wózku, ze względu na barierkę. Można jednak poprosić kogoś z przechodniów o pomoc i odczytanie odpowiednich informacji - zawsze się ktoś kręci w okolicy. Natomiast pojemnik finałowy można podjąć z samodzielnie z wózka inwalidzkiego.
[EN]
The pole from Zbrucz:
In August 1848 in Liczkowice, Podolia (currently Ukraine), in the Zbrucz river bed a stone sculpture was found. It fell there when the river undermined a steep bank, where the sculpture was buried. The sculpture was taken out from the river and in 1851 moved to Kraków where it stays till today.
The sculpture is made of limestone and is in a shape of four-sided pole, 2.57 m high and about 0.3 m wide. On every side there are carved figures. There are also 3 levels. On the highest level there are 4 biggest figures - 2 men and and 2 women with different attributes. This level is interpreted as heavenly world of gods. In the middle level there are 4 small figures - also 2 men and 2 women. This level is interpreted as earthly world of humans. On the bottom part of the pole there is a three-headed figure holding the middle level and it is interpreted as the underground world of dead. On the pole there are many other details carved, like small human figure above a shoulder of one woman from the middle level (a child?) or a spoke wheel on the back of the bottom level (a solar symbol). The original height of the pole and the lowest part is unknown - during the removal of the pole from the Zbrucz river the basement was broken.
The pole is commonly recognized as a Slavic worship idol which represents a model of world and is dated as from 9. or 10. century. Near the place where the pole was found there is a Bogit mount, where a supposed place of worship was found. Its finding place shows that it was intentionally hidden, maybe during christianization when similar idols were destroyed. Detailed research of the pole demonstrated that it was painted and sheltered against a rain.
There are many theories about the figures carved on the pole. Most popular says that the male god with a horse and a sabre is Perun (thundering god), the female with a horn is Mokosz (Mother Earth), and the three-headed figure at the bottom is Weles (lord of deceased).
There was big mess with the name of the idol. Shortly after its discovery, it was wrongly associated with a description by chronicler Saxo Grammaticus, who mentioned a four-faced Slavic god called "Zuantewith" and this name was wrongly deciphered as "Swiatowid" which means "the one who sees the world". Now it is known that the correct name should be "Swietowit" what means "holy lord", but he has nothing in common with the idol from Zbrucz, which represents many gods, not only one. Anyway, the name "Swiatowid" stuck permanently to this object.
Currently, you can see the original idol from Zbrucz in the archaeological museum in Kraków. The entrance to the museum is at coordinates N50 03.473 E19 56.130. The opening times are as follows:
Mon, Tue, Wed: 9.00 am - 2.00 pm
Thu: 2.00 pm - 6.00 pm
Fri, Sun: 10.00 am - 2.00 am
Sat: closed
On Sundays access to the museum is free.
Stage 1:
The listed coordinates lead to a copy of the idol from Zbrucz which stands near the Wawel castle. There is a small metal plaque fixed to it with a text and a date.
Call 1st digit of the date A.
Call the last digit of the date B.
Count the number of ALL legs carved on the side where there is the plaque and call it C.
Count the number of ALL legs carved on the opposite side of the pole and call it D.
The final cache:
The cache is hidden at coordinates:
N 50° 03.(D-C+A) (B-A) (B-C) E 019° 56.(B-D) A (B-C)
The cache includes a logbook and a pencil.
