|
Parkeer in de buurt van : 52 01.137 004 52.308
Deze cache gaat over Herman de Man en over Oudewater. Vanaf zijn 12e tot zijn 18e woonde Herman in Oudewater. Een wandeling in het heden, met een blik in het verleden! Deze wandeling voert u door het historische centrum van Oudewater, dat in zijn geheel tot beschermd stadsgezicht is verklaard. De straatjes met karakteristieke gevels vormen een patroon dat sinds eeuwen onveranderd is gebleven. Veel is helaas gesloopt, maar gelukkig is ook veel bewaard gebleven en is de stad nog zeer aantrekkelijk en bezienswaardig. Men proeft er nog de sfeer van een roemrijk verleden.
Herman de Man
Herman de Man werd op 11 juli 1898 als Salomon Herman Hamburger in Woerden, als jongste van drie kinderen geboren. Zoals zijn oorspronkelijke naam reeds doet vermoeden was hij van joodse afkomst.
Zijn ouders dreven in Woerden handel in een slecht lopende winkel. Via het buurtschap Polsbroekerdam (1902 - 1906) probeerden ze hun geluk in Benschop. Op de hoek van het Dorpsplein en de Noordzijde (thans Herman de Manhuis) dreven ze hun handel.
In 1910 verhuisde het gezin naar Oudewater. Hij bezocht er de ULO en volgde een jaar lang tekenlessen aan de Avondtekenschool. Omdat in het gezin Hamburger de financiële nood hoog was hielp hij zijn vader met het verkopen van de waren.
Hij leerde de streek op zijn duimpje kennen. Hoorde de ruige verhalen aan die de boeren en hun knechten hem vertelden over wat zich in het polderland afspeelde. Dit kun je ook terugvinden in zijn romans die hij later schreef.
Nadat de familie in 1916 opnieuw verhuisde en nu naar Gouda waar vader een winkel in tweedehands goederen dreef, begon Herman voor zichzelf. Het zakendoen ging hem goed af en toen in de Eerste Wereldoorlog boerenantiek mode werd verdiende hij geld als water.
Na het lezen van ontzettend veel boeken wierp hij zich op de poëzie. Vele gedichten, romantisch, diepzinnig of sentimenteel van aard maar zonder enige literaire waarde. Daarop gewezen ging hij verstandig genoeg hier niet meedoor maar begaf zich op het pad van het proza. Hij bleef een onhandelbaar mens, leidde een zwervend bestaan met vele baantjes en weinig succes. Toen hij weigerde de wapenrok aan te trekken werd hij tot 2 jaar celstraf veroordeeld, jaren die hij in Leiden en Fort Spijkerboor uitzat. Kort daarna dreigde hij wederom met de justitie in aanraking te komen door frauduleuze handelingen met een schrijfmachine. Gevlucht naar België werd hij redacteur bij Het Laatste Nieuws waar hij voor het eerst z'n pseudoniem Herman de Man gebruikte. In 1921 keerde hij terug naar Nederland, werd prompt gearresteerd en tot 2 maanden gevangenisstraf in Scheveningen veroordeeld.
In de daarop volgende periode van 20 jaar bleef hij bij de journalistiek. Hij was bij verschillende kranten werkzaam. Vaak ging z'n vertrek met een fikse ruzie gepaard veroorzaakt door zijn onbuigzame karakter. Reeds in België was hij begonnen aan een enorme productie romans, korte verhalen en essays wat hij tot 1940, het uitbreken van de Tweede Wereldoorlog, volhield. In de beginjaren was de kwaliteit niet geweldig. Critici zoals Hendrik Marsman, Menno ter Braak en Edgar du Perron hadden voor zijn debuut Aardebanden (1920) en voor Weideweelde (1923) geen enkele waardering. Provincialisme, hoonde Ter Braak. Hij trok zich de kritiek erg aan en gooide het roer nogmaals om. Hij begon te schrijven over het land dat hij het beste kende, de Lopiker- en Krimpenerwaard en over de binnenscheepvaart in die streek. In juiste bewoordingen beschreef hij de karakteristieke sfeer van het polderland en de calvinistische bewoners die met God en zichzelf vochten.
In 1923 leerde hij Eva Maria Kalker (10 april 1905) kennen. Ze huwden op 19 maart 1924 en kregen 5 zoons en 3 dochters waarvan 1 zoon op jonge leeftijd overleed. Daarin voorafgegaan door zijn vrouw en kinderen ging De Man in 1927 over tot de r.k. kerk.
Na vele omzwervingen vestigde het gezin zich in 1930 in de woning "Vredendaal" in Berlicum bij 's Hertogenbosch. Vanaf 1933, toen Hitler in Duitsland aan de macht kwam, verbleven vele uit Duitsland gevluchte joden tijdelijk in hun woning.
Vaak beëindigde hij zijn romans met "Nog niet"
om aan te geven dat hij vond dat zijn werk nog
niet het volmaakte was wat hij eens hoopte
te schrijven.
Ook verzorgde hij o.a. een wekelijkse rubriek
"Literair halfuurtje" voor de KRO-radio en versloeg
voor dezelfde omroep sportevenementen.
Zijn romans bereidde hij thuis voor door studie over het onderwerp waarover hij wilde schrijven. Daarna begaf hij zich op de motorfiets naar Augiers Venose in de Franse Alpen om daar in alle rust de roman op papier te zetten. Bij het uitbreken van de Tweede Wereldoorlog op 10 mei 1940 verbleef hij in zijn schrijvershut. Hij kon niet meer terug naar Nederland en belandde in 1943 via Spanje en Portugal in Londen waar hij terecht kwam bij de Rijksvoorlichtingsdienst en Radio Oranje. Bij koninklijk besluit van 9 september 1943 werd zijn naam officieel gewijzigd in De Man. Nog in hetzelfde jaar werd hij door ruzie met zijn superieuren overgeplaatst naar Curaçao om daar de plaatselijke omroep gestalte te geven. Ook hier ontstonden tal van conflictueuze situaties.
Op 2 augustus 1942 werd zijn vrouw Eva met 4 kinderen door de Duitsers opgepakt en in Auschwitz vergast. Oudste zoon Jan die in Rijswijk verbleef werd gearresteerd en in Duitsland te werk gesteld. Hij ontvluchtte maar liep in Frankrijk zonder dat te weten een SS-post binnen. Ter plaatse werd hij, 17 jaar oud, doodgeschoten. Oudste dochter Marie en haar broertje Joost konden onderduiken. Toen De Man in augustus 1945 in Nederland terugkeerde raakte hij door deze berichten totaal ontwricht. Lichamelijk en geestelijk gebroken en niet meer tot schrijven in staat vestigde hij zich met zijn twee overgebleven kinderen in Eindhoven. Hij werd daar directeur van een autohandel.
Als hij op donderdagavond, 14 november 1946 terugkeert van een zakenreis naar Engeland verongelukt de Dakota waarmee hij terugvloog door op Schiphol van de landingsbaan te geraken. Geen van de 26 inzittenden overleefde de crash. Had De Man zijn dood voorvoeld? Vlak voor het vliegongeval vertelde hij zijn dochter Marietje gedroomd te hebben met een vliegtuig neer te storten. Mocht mij iets overkomen, zo gaf hij haar te kennen, dan wil ik in Oudewater begraven worden. En zo geschiedde…zijn begrafenis vond onder grote belangstelling plaats op dinsdag, 19 november 1946 op de r.k. begraafplaats in Oudewater (graf Waterkant 1F12).
Oudewater
Oudewater is een kleine stad in het Groene Hart in de Nederlandse provincie Utrecht. Het ligt aan de monding van het riviertje de Lange Linschoten in de Hollandsche IJssel.
Het buitengebied kenmerkt zich door veel natuur, landschappelijk schoon en cultuurhistorie. De Ruige Weide, Hekendorpse Buurt en de vele rijkbegroeide houtkaden zijn een verademing voor de natuurliefhebber.
 De oorsprong van de naam Oudewater is niet bekend. Het meest waarschijnlijk is dat het een verbastering is van 'oude (uiter)waarden'. Oudewater was door zijn ligging op de grens van Holland en het Sticht (Utrecht) een belangrijke grensvesting. De stad verkreeg van de 38e bisschop van Utrecht - Hendrik van Vianden - rond 1265 stadsrechten. De prille stad behoorde aanvankelijk tot het Sticht, maar dat moest haar in 1280 afstaan aan het graafschap Holland. In 1401 werd de stad belegerd in de spil rond de Arkelse Oorlogen (1401-1412). Later lag Oudewater in de provincie Zuid-Holland. Pas toen de provinciegrenzen in 1970 werden herzien kwam Oudewater na bijna 700 jaar weer bij Utrecht.
Oudewater nam op 19 juli 1572 met elf andere steden deel aan de Eerste Vrije Statenvergadering in Dordrecht. In deze vergadering werd de basis gelegd voor de Staat der Nederlanden onder 'leiding' van het Huis van Oranje. De stad werd als reactie hierop op 7 augustus 1575 door een Spaans Leger uitgeroeid, volgens de overleveringen wisten slechts drie inwoners deze slachting te overleven die bekend staat als "de Oudewaterse Moord".
Laten we maar eens gaan wandelen. We komen onderweg een heleboel historische punten tegen die veel over Oudewater kunnen vertellen. Geniet van de wandeling.
Ga naar N 52º 01.282 E 004º 52.247.
A. Uit welk jaar dateert de brug? Herleid dit jaartal tot 1 cijfer
Na de brug nemen we de eerste straat links.
B. Hoe heet de brug (10 letters) over het riviertje de Lange Linschoten. Neem de som van de letters 2, 5 en 10.
Direct over de brug met sluis gaan we linksaf. Ga naar N 52º 01.341 E 004º 52.185.
C. Hoe noemen we het dak van de toren? Neem de woordwaarde van dit woord.
Deze toren oefende op Herman een enorme aantrekkingskracht uit. Stiekem beklom hij vaak de toren omdat er een gammel inklimluikje was. Hij genoot van het mooie uitzicht over de omgeving en van de scheepvaart op de Hollandsche IJssel. Hij fantaseerde dat hij de ‘eigenaar’ van de toren was. Totdat het kapotte luikje vervangen werd, maar nu met sloten erop.
D. In welke stijl is de kerk gebouwd?
Romaanse stijl = 10
Renaissance stijl = 20
Gothische stijl = 30
Ga naar N 52º 01.464 E 004º 52.191.
Je passeert onderweg Hotel Restaurant Abrona. Dit is het eerste hotel in Nederland waar mensen met een licht verstandelijke beperking werken in de keuken, de huishouding en in de bediening. Zij worden begeleid door professionele horeca-medewerkers, waardoor de service en de kwaliteit van dit tweesterrenhotel is gewaarborgd.
Dit is van dezelfde stichting als de Zorgboerderij (GC1CYG3)
Aan de overkant van het water staan een wit huis met een rood puntdakje. Dit is de achterkant van het huis waar Herman de Man heeft gewoond.
Loop nu verder naar N 52º 01.499 E 004º 52.235
E. Welk jaartal staat op de brug?
Het volgende punt is N 52º 01.510 E 004º 52.260
F. In welk jaar kreeg Oudewater stadsrechten?
G. De stad werd twee keer verwoest. Neem het verschil van de twee jaartallen.
Loop nu naar N 52º 01.485 E 004º 52.242 We staan hier bij het huis, maar nu aan de voorkant.
H. Uit hoeveel letters bestaat de roepnaam van Herman de Man.
We lopen de straat verder door naar het centrum.
Oudewater was in de zestiende en zeventiende eeuw een belangrijke producent van touw. De omgeving produceerde daartoe de grondstof hennep. De inwoners van het stadje hebben de bijnaam Geelbuiken, omdat de touwslagers gelige gedroogde hennepvezels om hun buik wikkelden. Het Touwmuseum is daarom goed op zijn plaats in het stadje waar de inwoners nog steeds ‘geelbuiken’ worden genoemd. Het museum is gevestigd in een voormalige baanschuur van een grofgarenbaan. Honderden jaren lang sloegen baanders hier na hun werkdag hennep, garen, sleden en spintollen op.
I. Hoe luidt de naam van het Touwmuseum? Wat is de som van de klinkers?
We vervolgen onze weg en komen bij het Monument van Herman de Man.
J. Hoeveel personen staan op dit monument afgebeeld?
Het andere museum is van oorsprong de stadswaag. Hier werden alle handelswaren, o.a. hennep gewogen. De Heksenwaag vertelt over de geschiedenis van de heksenvervolgingen en de rol van de Oudewaterse Waag in de zestiende en zeventiende eeuw. U kunt zich nog altijd op de originele weegschaal uit 1482 laten wegen. Geen heks? Dan ontvangt ook u een echt ‘Certificaet van Weginghe’
Na de koffie of een andere versnapering op de gezellige markt vervolgen we onze tocht naar N 52º 01.341 E 004º 52.345
K. Hoeveel wapenschilden staan er afgebeeld op dit huis?
Tegenover de Rooms Katholieke kerk op N 52º 01.288 E 004º 52.375 staat een restant van een voormalig klooster.
L. Hier waren in het verleden verschillende instellingen gevestigd. Welke niet?
1 politiebureau = 20
2 school = 40
3 bejaardenhuis = 60
4 ziekenhuis = 80
We lopen verder naar de RK begraafplaats van Oudewater (N 52º 01.236 E 004º 52.580) Op deze begraafplaats ligt Herman begraven. (Zie in de tekst hierboven)
M. Hoe oud is de vader van Herman geworden toen hij in Sobibor overleed?
We wandelen even terug naar het huis met de wapenschilden. Hier tegenover staat op een sokkel een bekende Nederlander. In Oudewater en omgeving zijn opnamen gemaakt van een serie met deze figuur in de hoofdrol.
N. Uit hoeveel letters bestaat de voornaam van de acteur?
We gaan naar de eerste brug (bij vraag A) en zoeken een bankje om te gaan rekenen voor de eindlocatie.
N = (I +(A/2))º (M+N-L)(I – (JxK)) (AxJ)
E = 004º ((JxK) +N) (E-F-G-C-B)
|