Diabelski Kamien EarthCache

Kamień / The stone

OPIS POLSKI

Diabelski Kamień
Pomnik przyrody nr 133 zwany "Diabelskim Kamieniem" znajduje się na zboczu Czarciej Góry od strony Doliny Radości w pobliżu Drogi Węglowej oraz ścieżki przyrodniczej "Dolina Radości". Z "Diabelskim Kamieniem" wiąże się wiele podań ludowych, istnieją też podejrzenia o wykorzystywaniu go w obrzędach religijnych.

Jest to głaz narzutowy z granitu rapakiwi, skały magmowej głębinowej. Granit rapakiwi (fin. rapakivi – zgniły kamień) w największych ilościach występuje w w południowo-zachodniej Finlandii, spotykany jest tez w Szwecji, na Wyspach Alandzkich i północno-zachodniej Rosji. Jak każdy granit, rapakiwi ma strukturę krystaliczną. Jego kryształy maja barwę czerwoną lub różowoczerwoną i otoczone są zielonkawą obwódką oligoklazu oraz poprzerastanych wrostkami kwarcu, hornblendy i biotytu. Niestety granity rpakiwi, pomimo ogólnie dużej odpornści na działanie czynników klimatycznych, mają tendencję do zwietrzania.

Nasz obiekt składa się z trzech części, które podejrzewa się, że łączą się ze sobą pod ziemią. Na ich powierzchni mozna znaleźc mchy, porosty i glony różnych gatunków.

Poszczególne fragmentu głazu mają następujące rozmiary:
A - długość 430 cm, szrokość 390 cm, wysokość 270 cm, obwód 1250 cm.
B - długość 260 cm, szrokość 220 cm, wysokość 160 cm, obwód 800 cm.
C - długość 200 cm, szrokość 180 cm, wysokość 40 cm, obwód 500 cm.

"Diabelski Kamień" podobnie, jak inne głazy narzutowe w Polsce, został przywleczony przez lodowiec w okresie plejstocenu. Jest bardzo prawdopodobne, że stało się to w czasie ostatniego zlodowacenia zwanego zlodowaceniem pólnocnopolskim będącym najmłodszym z plejstoceńskich zlodowaceń. Trwanie zlodowacenia pólnocnopolskiego określa się na czas od 115 tys. lat temu do 11,7 tys. lat temu. Pod koniec tego okresu (około 22 tys. lat temu) lądolód skandynawski zajął tereny północnej Polski. Jego zasięg pokrywa się z południową granicą występowania jezior polodowcowych: północną Wielkopolską, Kujawami, Pojezierzem Pomorskim i Pojezierzem Mazurskim. Na obszarach zlodowaconych występują najlepiej wykształcone formy rzeźby lodowcowej, tzw. rzeźby młodoglacjalnej.

Pamiętaj! Głaz jest pomnikiem przyrody, więc nie wolno na niego wchodzić.

Zadanie
Aby zaliczyć cache należy:
1. Jak wcześniej wspomniano Diabelski Kamień ulega erozji, a wietrzenie jest w tym przypadku dominującym procesem. Wiedząc, że są trzy podstawowe typy wietrzenia...
a) fizyczne/mechaniczne polegające na niszczeniu skały bez zmiany jej składu chemicznego w wyniku częstych zmianach temperatury i wilgotności;
b) chemiczne, które w wyniku działania wody opadowej, dwutleneku węgla, tlenu oraz azotu powoduje rozkład skały przy zmianie jej składu chemicznego;
c) biologiczne będące efektem interakcji z organizmami żywymi, najczęściej roślinami i grzybami.
...opisz i uzasadnij, który z procesów ma najwiekszy wpływ na Diabelski Kamień.
2.Granit rapakiwi jest skałą magmową głębinową, który stygł powoli. Przyjrzyj się ziarnom granitu i postaraj się wyjaśnić jaki wpływ miało tempo chłodzienia na rozmiar ziaren.
3. Na skruszałej części Diabelskiego Kamnienia możesz dostrzec jego różowawą barwę granitu rapakivi. Jakie inne kolory minerałów tam dostrzegasz? Spróbuj określić co to za minerał.
4. Mile widziane bedzie zdjecie z wycieczki do "Diabelskiego Kamienia", ale nie jest ono koniecznoscia.
Odpowiedzi należy przesłać poprzez formularz kontaktowy. Po spelnieniu powyzszych wymagan smialo loguj odwiedzenie tego Earthcache'a bez zadnego potwierdzenia z mojej strony. Brak odpowiedzi oznacza skasowanie logu bez uprzedzenia.

ENGLISH DESCRIPTION

Devil Stone
Natural Monument No. 133 known as "Devil Stone" is located on the slopes of Devil's Mountain in the Valley of Joy near Coal Road and tourist trail "Valley of Joy." The "Devil Stone" was mentioned in many folk tales and there are also suspicions about its use in religious ceremonies.

This is a boulder of granite Rapakivi. Granite Rapakivi (Finnish rapakivi - rotten stone) in the largest quantities occur in the south-western Finland, is also found in Sweden, the Åland islands and the north-west Russia. Like all granite, Rapakivi has a crystalline structure. Its crystals are reddish or pinkish color and are surrounded by a greenish halo of oligoclase inclusions of quartz and biotite hornblendy. Unfortunately rpakiwi granites, despite the overall high resistance to climatic factors, tend to weathering.

Our stone consists of three parts, which are suspected to be linked together under the earth. On the surface you can find mosses, lichens and algae of various species.

The individual parts of the boulder have the following sizes:
A - length of 430 cm, width 390 cm, height 270 cm, circumference 1250 cm,
B - length 260 cm, width 220 cm, height 160 cm, circumference 800 cm,
C - length 200 cm, width 180 cm, height 40 cm, circumference 500 cm.

"Devil's Stone" just like the other boulders in Poland, was brought by the glacier during the Pleistocene. It is very likely that this happened during the last glaciation called Weichselian glaciation - the youngest of the Pleistocene glaciations. Weichselian glaciation lasted from 115 thousand years ago to 11.7 thousand years ago. At the end of this period (about 22 thousand years ago) Scandinavian Ice Sheet occupied north of Polish territories. Its range overlaps with the northern Wielkopolska (Greater Poland), Kujawy (Kuyavia), Pomeranian Lakeland and Mazury Lakeland. Glaciated areas are the best place to watch the landforms of the Last Glacial.

Remember! Boulder is a monument of nature, so do not climb it.

Task
To count the cache:
1. As mentioned earlier Devil Stone erodes and weathering is the process which is the easiest to notice. There are three basics types of weathering:
a) physical which causes disintegration of rocks without chemical change. Physical weathering can occur due to temperature, pressure, frost etc.
b) chemical which changes the composition of rocks, often transforming them when water interacts with minerals to create various chemical reactions.
c) biological which is caused by plants, fungi or animals.
Please describe which of mentioned processes has you may see on Devil Stone and which of them has the biggest impact on it?
2. Rapakivi is hornblende-biotite granite which cooled down very slowly down under the surface of earth. Please have closer look at size of granite's grains. What do you think, what the slow process of cooling down has to do with the size of the grains?
3. On eroded side of the stone you may see pinkish rapakivi. What other colours can you see? Please try to specify what are the minerals?
4. Optionally you can (but you do not have to) publish the picture from your trip to Devil Stone.