(FPE2007) Sextant in de Polder Traditional Geocache

English version

---

Deze cache van het FPE2007 zal, volgens afspraak met Staatsbosbeheer, op zaterdag 12 januari 2008 worden opgeruimd om plaats te maken voor nieuwe caches in dit gebied.

Sextant

Vele generaties lang voeren de families Koebonte, Braecklingde en Janszoon, allemaal uit Vlefolande, als scheepsbemanning samen over de wereldzeeën.
Ooit begonnen in 1816 op het Koggeschip “De Almearder” en later op andere en nieuwere schepen, steeds voorzien van de naam “Almearder”.

Stuurman Boeke Janszoon had op het Koggeschip “De Almaerder” ook een sextant, een belangrijk instrument om de positie op zee te bepalen.



sextant


Rond 1730 werd de sextant uitgevonden, een nautisch instrument waarmee de hoek tussen een hemellichaam en de horizon kon worden bepaald.

Geografische breedte
Breedtelijnen (of parallellen) zijn de denkbeeldige evenwijdige lijnen op de wereldbol tussen de evenaar en de noord- of zuidpool. De evenaar zelf is ook een parallel.
Op het noordelijk halfrond spreekt men over ‘noorderbreedte’ en op het zuidelijk halfrond over ‘zuiderbreedte’.
Voor het bepalen van de geografische breedte op het noordelijk halfrond kan men de hoek meten tussen de Poolster en de horizon. Omdat de Poolster vrijwel boven de horizon staat (maar oneindig ver weg), is de hoek die de ster maakt met de horizon (het horizontale vlak ter plaatse), gelijk aan de breedtegraad.
Op het zuidelijk halfrond kan men voor deze hoekbepaling het ‘Zuiderkruis’ nemen, of één van de vele andere sterren die in de sterrenalmanak staan.
Van deze hoekmetingen komt de uitdrukking; “even een sterretje schieten”.


Geografische lengte
De denkbeeldige lijnen op de wereldbol, tussen de noord- en zuidpool noemt men de lengtelijnen (of meridianen).
Meridianen lopen niet evenwijdig aan elkaar, bij de noord-/zuidpool komen de lijnen samen. Een bekende lengtelijn is de ‘0-graden meridiaan van Greenwich’, oostelijk daarvan spreekt men van oosterlengte en westelijk van westerlengte.

Het bepalen van de geografische lengte is lang een probleem geweest. De oplossing bleek de uitvinding van een nauwkeurige scheepsklok, waarmee de plaatselijke tijd van “Greenwich” kon worden meegenomen aan boord op de zeereizen.

Het middaguur (12.00uur) in Greenwich werd bepaald door het moment dat de zon dáár op het hoogste punt stond.
Men nam die lokale Greenwich-tijd (ingesteld op hoogste punt zon=12.00uur ’s middags) mee op een zeereis in westelijke richting.
Plaatselijk bekeek men dan hoe laat (Greenwich-tijd) de zon dáár op haar hoogste punt stond. Als dat 3 uur later dan in Greenwich was, dan was men 3 x 15 lengtegraden westelijker dan Greenwich (in 24 uur draait de aarde 360 graden, dus 15 graden per uur).


Met de sextant werd bepaald wanneer de zon op haar hoogste punt stond en kon de gradenverdeling worden afgelezen.

Nauwkeurige en goedlopende klokken (zonder slingeruurwerk op zee) waren hierbij heel belangrijk.
De Engelse horlogemaker John Harrison vond een goed werkende chronometer (scheepsklok) uit. Bij een test op een zeereis naar het Caraibisch gebied bleek de klok van Harrison na de hele reis maar 39 seconden af te wijken.


Harrison Chronometer

Veel succes met het vinden van de cache.

English version

---